പുരാതന ഇന്ത്യയിൽ മൗര്യ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ സ്ഥാപകനായിരുന്ന ചന്ദ്രഗുപ്ത മൗര്യൻ. ബി.സി 340 പാടലീപുത്രയിൽ ആണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജനനം. ചെറിയ രാജ്യങ്ങളായി വിഘടിച്ച ഇന്ത്യയിലെ ഭൂരിഭാഗം പ്രദേശങ്ങളും ഒരു ഭരണത്തിൻ കീഴിൽ ഏകീകരിച്ച ആദ്യത്തെ ചക്രവർത്തിയായ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭരണകാലഘട്ടം ബി.സി 321 മുതൽ ബി.സി 297 വരെ ആയിരുന്നു. ചന്ദ്രഗുപ്തന്റെ കാലഘട്ടത്തിൽ മൗര്യ സാമ്രാജ്യം കിഴക്ക് ബംഗാൾ, ആസ്സാം എന്നിവിടങ്ങൾ മുതൽ പടിഞ്ഞാറ് അഫ്ഗാനിസ്ഥാൻ, ബലൂചിസ്ഥാൻ എന്നിവിടങ്ങൾ വരെയും വടക്ക് കാശ്മീർ, നേപ്പാൾ എന്നിവിടങ്ങൾ വരെയും, തെക്ക് ഡെക്കാൻ പീഠഭൂമി വരെയും വ്യാപിച്ചു. ചന്ദ്രഗുപ്ത മൗര്യന്റെ ഉപദേഷ്ടാവായ ചാണക്യന്റെ (കൗടില്യൻ) തന്ത്രങ്ങൾ മൗര്യ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ വളർച്ചയിൽ നിർണ്ണായകമായിരുന്നു.

ചന്ദ്രഗുപ്തൻ അധികാരം കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നതിന് മുമ്പ്, വടക്കുകിഴക്കേ ഇന്ത്യൻ ഉപഭൂഖണ്ഡം ഭരിച്ചിരുന്നത് പല ചെറുരാജ്യങ്ങളായിരുന്നു. ഒപ്പം അലക്സാണ്ടറിന്റെ മാസിഡോണിയൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ കീഴിലുള്ള വിവിധ പ്രവിശ്യകളൂം ഉൾപ്പെടുന്നു. മഗധം ഭരിച്ചിരുന്ന നന്ദന്മാരിൽ അവസാനരാജാവായ ധനനന്ദനെ തോല്പിച്ചാണ് ചന്ദ്രഗുപ്തൻ സിംഹാസനം കരസ്ഥമാക്കുന്നത്. സിന്ധൂ ഗംഗാ സമതലം ഭരിച്ചിരുന്ന പ്രബലരായിരുന്നു നന്ദ സാമ്രാജ്യം. കൗടില്യന്റെ ഉപദേശപ്രകാരം അദ്ദേഹം കൂലിപ്പടയാളികളെ ശേഖരിച്ചു, ജനപിന്തുണ നേടി, നന്ദ രാജവംശത്തിന്റെ ആധിപത്യം അവസാനിപ്പിച്ചത് അവരുടെ കമാൻഡർ ഇൻ ചീഫ് ഭദ്ദാസാലയുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള സേനയ്‌ക്കെതിരായ രക്തരൂക്ഷിതമായ പോരാട്ടത്തിലാണ്.

ഇന്ത്യൻ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിന്റെ വടക്കുപടിഞ്ഞാറൻ ഭാഗത്തുള്ള മാസിഡോണിയൻ പ്രവിശ്യകൾ ചന്ദ്രഗുപ്ത മൗര്യൻ കീഴടക്കുകയുണ്ടായി. ബി.സി 324-ൽ, മഹാനായ അലക്സാണ്ടറും സൈനികരും ഗ്രീസിലേക്ക് മടങ്ങാൻ തീരുമാനിച്ചിരുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, പുരാതന ഇന്ത്യയുടെ ഭരണം നടത്തുന്നത്തിനായി ഗ്രീക്ക് ഭരണാധികാരികളെ ചുമതലപ്പെടുത്തി. ഈ കാലയളവിൽ ചന്ദ്രഗുപ്തനും ചാണക്യനും പ്രാദേശിക ഭരണാധികാരികളുമായി സഖ്യമുണ്ടാക്കി ഗ്രീക്ക് ഭരണാധികാരികളുടെ സൈന്യത്തെ പരാജയപ്പെടുത്താൻ തുടങ്ങി. തന്റെ സാമ്രാജ്യം പേർഷ്യയുടെ അതിർത്തികളിലേക്ക് വ്യാപിപ്പിച്ച അദ്ദേഹം ബി.സി 305-ൽ അലക്സാണ്ടറിന്റെ ഏഷ്യൻ സാമ്രാജ്യത്തെ നിയന്ത്രിക്കുന്ന സെലൂക്കസ് ഐ നിക്കേറ്റർ നടത്തിയ ആക്രമണത്തെ പരാജയപ്പെടുത്തി. അതിനുശേഷം, തെക്ക്, വിന്ധ്യ നിരക്കപ്പുറം, ഇന്ത്യയുടെ തെക്കൻ ഭാഗങ്ങളിൽ തന്റെ വിജയങ്ങൾ ആരംഭിച്ചു. ഇന്നത്തെ തമിഴ്‌നാടിന്റെയും കേരളത്തിന്റെയും ഭാഗങ്ങൾ ഒഴികെ, ഇന്ത്യയിലുടനീളം തന്റെ സാമ്രാജ്യം സ്ഥാപിക്കാൻ ചന്ദ്രഗുപ്തന് കഴിഞ്ഞു.

തെക്കേ ഏഷ്യയിലെമ്പാടും കേന്ദ്രീകൃത ഭരണം ഏർപ്പെടുത്തിയ ചന്ദ്രഗുപ്ത മൗര്യൻ ഏകദേശം 23 വർഷത്തോളം വിജയകരമായി ഭരണം നടത്തി. ബിസി 298-ൽ ബിന്ദുസാരൻ, ചന്ദ്രഗുപ്തന്റെ പിൻഗാമിയായി. ശക്തമായ ഒരു ഭരണകൂടം സ്ഥാപിച്ച ചന്ദ്രഗുപ്തൻ, പിൽക്കാലത്ത് നാട്ടിൽ ക്ഷാമമുണ്ടായത് പരിഹരിക്കാനാവാതെ വ്യാകുലനായി കൊട്ടാരം വിട്ടിറങ്ങുകയും ലൗകിക സുഖങ്ങളെല്ലാം ഉപേക്ഷിച്ച് സ്വയം ഒരു ജൈന സന്യാസിയായി മാറുകയും ചെയ്തു. ജൈനസന്യാസിയായി ജീവിച്ച അദ്ദേഹം മൈസൂരിലെ ശ്രാവണബെൽഗോളയിലെ ജൈനക്ഷേത്രത്തിൽ വെച്ച് ബി.സി 297 ൽ ഉപവാസം അനുഷ്ടിച്ച് ദേഹത്യാഗം നടത്തി എന്ന് ജൈനകൃതികളിൽ വിവരിക്കുന്നു. ശ്രാവണബെൽഗോളക്കടുത്ത് ഇദ്ദേഹത്തെ അനുസ്മരിപ്പിക്കുന്ന ചന്ദ്രഗിരി എന്ന കുന്നും അവിടെ ചന്ദ്രബസ്തി എന്ന ഒരു ദേവാലയവും ഉണ്ട്. ദക്ഷിണേന്ത്യയിലേക്കുള്ള ചന്ദ്രഗുപ്തന്റെ യാത്രയിൽ അദ്ദേഹം തിരുനെൽവേലി, കൊങ്കൺ, കൊങ്കു, കണ്ണൂരിനു വടക്കുള്ള കുന്നുകൾ എന്നിവിടങ്ങളിലും എത്തിയിട്ടുണ്ട് എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു.  ഗ്രീക്ക്, ലാറ്റിൻ വിവരണങ്ങളിൽ ചന്ദ്രഗുപ്തൻ അറിയപ്പെടുന്നത് സാന്ദ്രകുപ്തോസ് (Σανδρόκυπτος), സാന്ദ്രോകൊത്തോസ് (Σανδρόκοττος), ആൻഡ്റോകോട്ടസ് എന്നിങ്ങനെയാണ്.