പാണ്ഡ്യ രാജവംശം തെക്കേ ഇന്ത്യയിലെ ഒരു പുരാതന തമിഴ് രാജ്യമായിരുന്നു. ചരിത്രാതീത കാലം മുതൽ പതിനഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനം വരെ തമിഴ് രാജ്യം ഭരിച്ച മൂന്ന് പുരാതന തമിഴ് രാജ്യങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് (ചോളനും ചേരയും). ഇന്ത്യൻ ഉപദ്വീപിന്റെ തെക്കേ അറ്റത്തുള്ള ഒരു തുറമുഖമായ കോർകായിയിൽ നിന്നാണ് അവർ തുടക്കത്തിൽ ഭരണം നടത്തിയത്, പിൽക്കാലത്ത് മധുരയിലേക്ക് മാറി. ജാതവർമ്മ സുന്ദര പാണ്ഡ്യന്റെ (സി. 1251) കീഴിൽ പാണ്ഡ്യർ തങ്ങളുടെ സുവർണ്ണ കാലഘട്ടത്തിലേക്ക് പ്രവേശിച്ചു, അവർ തങ്ങളുടെ സാമ്രാജ്യം തെലുങ്ക് രാജ്യത്തേക്ക് വ്യാപിപ്പിക്കുകയും  തെക്ക് ഭാഗം വികസിപ്പിക്കാൻ ശ്രീലങ്കയെ ആക്രമിക്കുകയും ചെയ്തു. തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യൻ സമുദ്ര സാമ്രാജ്യങ്ങളായ ശ്രീവിജയയുമായും അവരുടെ പിൻഗാമികളുമായും പാണ്ട്യ വംശത്തിന് വ്യാപകമായ വ്യാപാര ബന്ധമുണ്ടായിരുന്നു. കച്ചവടത്തിലും സാഹിത്യത്തിലും പാണ്ഡ്യർ മികവ് പുലർത്തി. പുരാതന ലോകത്ത് അറിയപ്പെടുന്ന ഏറ്റവും മികച്ച മുത്തുകൾ ഉൽ‌പാദിപ്പിക്കുന്ന ശ്രീലങ്കയ്ക്കും ഇന്ത്യയ്ക്കുമിടയിൽ ദക്ഷിണേന്ത്യൻ തീരത്ത് അവർ മുത്തു മത്സ്യബന്ധനം നിയന്ത്രിച്ചു.

ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ പാണ്ഡ്യ രാജാക്കന്മാരെ  സംഘ സാഹിത്യത്തിലും (സി. 100 - 200 സി.ഇ.) ഗ്രീക്ക്, റോമൻ സ്രോതസ്സുകളിലും പരാമർശിക്കുന്നു. സംഘസാഹിത്യത്തിലെ നിരവധി കവിതകളിൽ വിവിധ പാണ്ഡ്യ രാജാക്കന്മാരെ പരാമർശിക്കുന്നു. അക്കൂട്ടത്തിൽ, നെടുഞ്ജലിയൻ ("തലയ്യലങ്കത്തിന്റെ വിജയി"), നെടുഞ്ജലിയൻ ("ആര്യൻ സൈന്യത്തെ ജയിച്ചയാൾ"), മുടുക്കുടിമി പെരുവാലുഡി ("നിരവധി ത്യാഗങ്ങളുടെ") എന്നിവ പ്രത്യേക പരാമർശം അർഹിക്കുന്നു. അക്കനനൂരു, പുരാണനൂരു ശേഖരങ്ങളിൽ നിന്ന് ലഭിച്ച നിരവധി ചെറുകഥകൾ കൂടാതെ, മഥുരൈകാൻസി, നെതുനാൽവതൈ എന്നിവയും പാണ്ട്യ രാജവംശത്തെ കുറിച്ച് പരാമർശിക്കുന്നു. ഇവ സംഘ കാലഘട്ടത്തിൽ പാണ്ഡ്യൻ രാജ്യത്തിലെ സമൂഹത്തെയും വാണിജ്യ പ്രവർത്തനങ്ങളെയും കുറിച്ച് വിവരം നൽകുന്നു.

പാണ്ഡ്യ രാജാക്കന്മാരെ കുറിച്ചും അവരുടെ പ്രവർത്തികളെ കുറിച്ചുമുള്ള വിവരങ്ങളുടെ സമയം കൃത്യമായി കണക്കാക്കാൻ പ്രയാസമാണ്. സംഘ കാലത്തെ ലഭിച്ച സാഹിത്യ കൃതികളിൽ നിന്ന് ഈ കാലഘട്ടത്തെ കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങൾ നിർഭാഗ്യവശാൽ കൃത്യതയോടെ നിർണ്ണയിക്കാൻ സാധ്യമല്ല. സംഘ യുഗത്തിൽ തന്നെ എഴുതപ്പെട്ട സിലപ്പത്തിക്കാരം, മണിമേകലായി എന്നീ ഇതിഹാസങ്ങൾ ഒഴികെ, ചിട്ടയായ കവിതകൾ  ആന്തോളജികളുടെ രൂപത്തിൽ ആണ് ലഭിച്ചിരുന്നത്. ഈ കവിതയിൽ പൊതുവെ കവിയെ കുറിച്ചും വിഷയത്തെ കുറിച്ചുമുള്ള ഒരു വിവരണവും, കവിതയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട രാജാവിന്റെയോ തലവന്റെയോ പേര്, പ്രശംസ പിടിച്ചുപറ്റിയ സന്ദർഭം എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട കാര്യങ്ങളും വിശിദീകരിച്ചിരുന്നു.

"പെരിപ്ലസ് ഓഫ് എറിത്രിയൻ സീ" യിൽ  (സി. 60 - 100 സി.ഇ.)  "പാണ്ഡ്യൻ രാജ്യത്തിന്റെ" സമ്പത്ത് വിവരിക്കുന്നു:

 "മുസിരിസിൽ നിന്ന് നദിയും കടലും വഴി അഞ്ഞൂറോളം കളിക്കളങ്ങൾ അകലെയാണ്, ഇത് മറ്റൊരു രാജ്യമായ പാണ്ഡ്യ രാജ്യമാണ്. കടലിൽ നിന്ന് നൂറ്റിയിരുപത് കളിക്കളങ്ങൾ അകലെയുള്ള ഒരു നദിയുടെ കരയിലാണ് ഈ സ്ഥലം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്" ഇത്തരത്തിൽ ആണ് ഒരു പരാമർശം.

ചൈനീസ് ജീവചരിത്രകാരൻ യു ഹുവാൻ തന്റെ പുസ്തകത്തിൽ പാൻ‌യൂ (പാണ്ഡ്യ) രാജ്യത്തെക്കുറിച്ച് പരാമർശിക്കുന്നു: "…പാൻ‌യൂ രാജ്യത്തെ ഹാൻ‌യുവാങ് എന്നും വിളിക്കുന്നു. ടിയാൻ‌ഷുവിന്റെ (ഉത്തരേന്ത്യ) തെക്കുകിഴക്കായി ആയിരക്കണക്കിന് ലി(ഒരു അകലം) ആണ് ഇത്. നിവാസികൾ ചെറുതാണ്; അവർ ചൈനീസിന്റെ അതേ ഉയരം… ".

റോമൻ ചക്രവർത്തിയായ ജൂലിയന് 361 ഓടെ പാണ്ഡ്യ രാജ്യവംശത്തിൽ നിന്ന് ദൂതന്മാരെ അയക്കുന്ന പതിവ് ഉണ്ടായിരുന്നു. പാണ്ഡ്യൻ തീരത്ത് ഒരു റോമൻ വ്യാപാര കേന്ദ്രം സ്ഥിതി ചെയ്തിരുന്നതായി ചരിത്ര രേഖകൾ പറയുന്നു (അലഗൻകുളം,വൈഗൈ നദിയുടെ മുഖത്ത്, മധുരയുടെ തെക്കുകിഴക്ക്).

ടോളമി ഈജിപ്തുമായും ഒന്നാം നൂറ്റാണ്ടോടെ റോമുമായും മൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടോടെ ചൈനയുമായും പാണ്ഡ്യർക്ക് വ്യാപാര ബന്ധമുണ്ടായിരുന്നു. ഒന്നാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഗ്രീക്ക് ചരിത്രകാരനായ നിക്കോളാസ് ഡമാസ്‌കസിൽ വെച്ച് ഇന്ത്യൻ രാജാവായ "പാണ്ഡ്യൻ" അയച്ച ഒരു ഭരണകർത്താവിനെ കണ്ടതായി പറയുന്നുണ്ട്. മാർക്കോ പോളോ 1295-ൽ മധുര സന്ദർശിച്ചു. 1333-ൽ ഇബാനു ബത്തൂത്ത ഇവിടം സന്ദർശിച്ചു. പാണ്ഡ്യൻ രാജ്യവും പുരാതന മെഡിറ്ററേനിയൻ ലോകവും ചൈനയും തമ്മിൽ കാര്യമായ കടൽ വ്യാപാരം നടന്നിരുന്നു.

പുരാതന സാഹിത്യത്തിലും ഗ്രന്ഥങ്ങളിലും പാണ്ഡ്യൻ രാജ്യം പരാമർശിക്കപ്പെടുന്ന നിരവധി ഉദാഹരണങ്ങളുണ്ടെങ്കിലും, ഈ പുരാതന രാജാക്കന്മാരുടെ വംശാവലി നിർണ്ണയിക്കാൻ ഒരു മാർഗവുമില്ല. ആദ്യകാല ഭരണാധികാരികളുടെ പേരുകൾ സ്ഥിരീകരിക്കാൻ കഴിയില്ല, പക്ഷേ ആറാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ മധ്യകാലം തൊട്ട് ചരിത്രകാരന്മാർ പാണ്ഡ്യരുടെ കാലക്രമ ചരിത്രം ക്രമീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്.

പാണ്ഡ്യ രാജാക്കന്മാരുടെ ഇനിപ്പറയുന്ന ലിസ്റ്റുകൾ ശാസ്തിയുടെ (1998) കൃതിയെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണ്.

ആദ്യത്തെ സാമ്രാജ്യം

ആറാം നൂറ്റാണ്ടിൽ കലഭ്രസിനെ പരാജയപ്പെടുത്തി കടുങ്കോൺ ആണ് ആദ്യത്തെ പാണ്ഡ്യ സാമ്രാജ്യം സ്ഥാപിച്ചത്. വൈഗൈ നദീതീരങ്ങളിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഒരു ലിഖിതത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കി പാണ്ഡ്യ ചക്രവർത്തിമാരുടെ കാലക്രമ പട്ടികയാണ് ഇനിപ്പറയുന്നത്.

കടുങ്കോൺ (560 - 590)

മറവർമാൻ അവാനി കുലമണി (590 - 620)

സെജിയാൻ സെൻഡാൻ (620 - 640)

അരിക്കേസരി മറവർമാൻ നിന്ദ്രസീർ നെഡുമരൻ (640 - 674)

കൊച്ചഡിയ്യൻ റാണദീരൻ (675 - 730)

അരിക്കേശരി പരകുശ മറവർമാൻ രാജസിംഗ (730 - 765)

പരന്തക നേടുൻഞ്ചഡിയ്യൻ  (765 - 790)

രസസിംങ്കൻ II (790 - 800)

വരഗുണൻ I (800 - 830)

സിർമര ശ്രീവല്ലഭ (830 - 862)

വരഗുണ II (862 - 880)

പരന്തക വിരനാരായണ (862 - 905)

രാജസിംഹ മൂന്നാമൻ (905 - 920)

കലഭ്രസിന്റെ പരാജയത്തിനുശേഷം, പാണ്ഡ്യൻ രാജ്യം കൂടുതൽ ശക്തവുമായിത്തീർന്നു, ഒപ്പം അതിന്റെ ശക്തിയിലും പ്രദേശത്തിലും ക്രമാനുഗതമായ വർദ്ധനവിന് സാക്ഷ്യം വഹിച്ചു. ചോളന്മാർ അവ്യക്തമായിരുന്നതിനാൽ, തമിഴ് രാജ്യം പല്ലവർക്കും പാണ്ഡ്യർക്കും ഇടയിൽ വിഭജിക്കപ്പെട്ടു, കാവേരി നദി അവയ്ക്കിടയിലുള്ള അതിർത്തിയായിരുന്നു.

850 ഓടെ മുത്തയ്യാർ പ്രഭുക്കന്മാരെ പരാജയപ്പെടുത്തി വിജയലയ ചോള തഞ്ചാവൂർ കീഴടക്കിയതിനുശേഷം, പാണ്ഡ്യന്മാർ തകർച്ചയുടെ കാലഘട്ടത്തിലേക്ക് പോയി.